dobrzy i źli ludzie czy dobre i złe czyny / good and bad people or good and bad doing
PL
„Linia oddzielająca dobro od zła biegnie przez serce każdej istoty ludzkiej.” - Aleksander Sołżenicyn
Rozmowa, którą toczyłem niedawno z przyjaciółmi zasiała we mnie taki dylemat, którego nie potrafię na razie rozwiązać:
Uznając słowa Sołżenicyna za słuszne, czuję w konsekwencji, że bezcelowe i nietrafione jest określanie ludzi jako dobrych bądź złych. Dobre bądź złe są jednynie ich czyny. Jednocześnie dostrzegam wartość w możliwości wskazania ludzi postępujących generalnie lepiej lub gorzej. Różne wzorce zachowań są często dość stałe i dostrzegamy powtarzalność czynów wyższej lub niższej jakości u konkretnych osób. Wciąż mam jednak problem z tak postawioną sprawą, bo gdzieżby konkretnie miała się znajdować granica między dobrym a złym człowiekiem?
Z jednej strony rozumiem, mamy łatwość w pokazaniu palcem niektórych osób, które sprawiły wiele zła i powiedzeniu „to jest zła osoba”, z drugiej zaś czy wciąż nie możemy powiedzieć „to jest osoba, która zrobiła wiele zła”?
Ktoś mógłby w przypływie irytacji takimi dywagacjami rzucić tu jedno z tych pytań emocjonalnych które w zamierzeniu kończą rozmowę stawiając natychmiast pytającego w glorii zwycięstwa a zaś oponenta w dyskusji na pozycji przegranej i pełnej wstydu „bo przecież odpowiedź jest tu tylko jedna, sam pomyśl”, jak na przykład: „A gdyby tak ktoś zgwałcił i zamordował bliską ci osobę, czy też byś się zastanawiał, czy to zły człowiek?”. Otoż odpowiadam, iż to że być może nie miałbym wtedy siły i zdolności zastanawiać się nad tym nie czyni samego pytania niepoprawnym i nawet gdybym wtedy w gniewie i rozpaczy zarzekał się iż jedna jest odpowiedź, jest zły i umrzeć musi, to czy cokolwiek by to zmieniło? Czy pytamy osobę w depresji o sens życia albo dziecko w histerii o racjonalne przyczyny jego złości?
Na koniec najsilniejszy argument za nie stawianiem sprawy w ten sposób, jaki do tej pory dostrzegam: Czy oddzieliwszy wartościowanie człowieka samego od wartościowania jego czynów jesteśmy wciąż zmotywowani do karania go za złe czyny i nagradzania za dobre? I jakie byłyby konsekwencje, jeśli nie?
Na chwilę obecną jednak, jeśli ktoś zapyta mnie „Czy ludzie są generalnie dobrzy, czy źli”, odpowiedzi nie znam i nie wiem jak możnaby taką średnią wyciągnąć. Odpowiadam: „Ludzie są ludźmi, dobro i zło są w każdym z nas a złe i dobre są nasze postępki i wzorce postępowania, za które możemy wciąż nagrasdzać i karać siebie nawzajem”.
EN
"The line deviding good from evil cuts through the heart of every human being." - Alexander Solzhenitsyn
A conversation I've had with friends recently planted such a dilemma in me that I can't seem to resolve for now:
While accepting Solzhenitsyn's words as correct, I feel consequently that it is pointless and misguided to define people as good or bad. Good or bad are only their actions. At the same time, I see value in being able to point to people who generally act better or worse. Different patterns of behavior are often quite constant and we see a repetition of higher or lower quality acts in specific people. However, I still have a problem with the issue posed in this way, because where, specifically, is the line between a good person and a bad person supposed to be?
On the one hand, I understand, we have an easy time pointing the finger at some people who have done a lot of evil and saying "this is a bad person", but on the other hand, can't we still say "this is a person who has done a lot of evil"?
Someone could, in the surge of irritation with such a discussion, throw in here one of those emotional questions which are intended to end the conversation, immediately putting the questioner in the glory of victory and the opponent in the discussion in the position of a loser and full of shame "because there is only one answer here, think for yourself", such as: "And if someone raped and murdered a person close to you, would you also wonder if he was a bad person?". My answer is that the fact that I may not have had the strength or ability to think about it does not make the question inaccurate, and even if, in anger and despair, I were to insist that there was only one answer, that he was bad and had to die, would it change anything? Do we ask a depressed person about the meaning of life or a hysterical child about the rational causes of its anger?
Finally, the strongest argument for not putting things this way that I have seen so far: Having separated valuing a person's self from valuing his actions, are we still motivated to punish him/her for bad actions and reward him\her for good ones? And what would be the consequences if not?
For the moment, however, if someone asks me "Are people generally good or bad," I don't know the answer, and I don't know how such an average could be drawn. I answer, "People are people, good and evil are in each of us and bad and good are our actions and patterns of behavior for which we can continue to reward and punish each other."
_____
____________________
Unless otherwise noted, the content of this site is licensed under CC BY-SA 4.0.
© deerbard